Protokół trzydziestego pierwszego posiedzenia Wielkiej Rady Uniwersytetu Jagiellońskiego z dnia 30 lipca 1821 r.
Or. Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, sygn. S I 77, s. 101–104.
Edycja krytyczna: Mateusz Mataniak.

30 VII 1821

[s. 101] Działo się na posiedzeniu Rady Wielkiej dnia 30 lipca 1821 r.

W obecności Jaśnie Wielmożnego prezesa Senatu i Rady¹, JW X. biskupa Woronicza², senatorów Linowskiego³ i Grodzickiego⁴, prezesa Appellacyi Nikorowicza⁵, JWW Krzyżanowskiego⁶ , Hoszowskiego⁷ i Markowskiego⁸ zastępców konserwatorów, JW. X. Łańcuckiego⁹ scholastyka, JW Słotwińskiego¹⁰ delegowanego od Reprezentacji, JW Kosteckiego¹¹ wysłużonego profesora i sekretarza Rady¹².

[s. 102] Przedmiot. Senat Akademicki przedstawia akta konkursu do Katedry Teologicznej i na kandydata do tejże Katedry X. Feliksa Jarońskiego¹³. Uchwalono. Odpowiedzieć Senatowi Akademickiemu, iż Rada Wielka zastanowiwszy się nad wyrokiem Komisji Organizacyjnej przeciwko X. Jarońskiemu wydanym, nie może go zwrócić do ciała Uniwersytetu i mianować go profesorem teologii, a zarazem zalecić, aby w skutku tego nowy konkurs na tę Katedrę był ogłoszonym, z takim terminem, aby przed otwarciem kursu nauk w Uniwersytecie tenże konkurs był odbytym. Akta dotyczące sprawy X. Jarońskiego Senatowi Rządzącemu zwrócić.

Przedmiot. JW Grodzicki członek Rady przedstawia potrzebę przepisania porządku na egzaminach licealnych zachować się mającego. Uchwalono. 1º. Iż samym tylko komisarzowi rządowemu, egzaminatorom z Wielkiej Rady i Akademii delegowanym tudzież właściwym profesorom Liceum służy prawo egzaminowania uczniów. 2º. Dla utrzymania porządku przy popisach sami tylko egzaminatorowie i Rektorowie Liceum mają mieć prawo wyznaczać i przywoływać uczniów do odpowiadania na pytania im czynione, i tym końcem każdy z Rektorów i egzaminatorów opatrzonym być powinien w czasie popisu w Listę uczniów, Prorektorowie zaś oprócz tego sami będą notować zdanie swoje o uczniach, jak na popisach odpowiadali. 3º. Szczególnym Rektorów ma być obowiązkiem czuwać nad utrzymaniem porządków między uczniami w czasie popisów i przyzwoitym tychże zachowaniem się. [s. 103] 4º. Co do sposobu egzaminowania uczniów okoliczność tą Rada roztropności egzaminatorów pozostawia. O czym tak Rektorowie jak i egzaminatorowie zawiadomionymi być mają.

Przedmiot. Rektor Uniwersytetu zawiadamia o ekskluzji z Uniwersytetu Marcella Kotkowskiego za wyrokiem Rady Rektorskiej. Uchwalono. Uwiadomić Senat Rządzący o tej ekskluzji.

Przedmiot. Rektor Uniwersytetu wyjaśnia powody, dla których p. Radomski uczeń Uniwersytetu i Szkół ekskludowanym został. Uchwalono. Odpowiedzieć p. Radomskiemu, iż Rada rozważywszy powody wyłączenia go z Uniwersytetu nie znalazła się być skłonną do uchylenia zapadłego przeciw niemu wyroku, owszem takowy w mocy swej zachowanym mieć chce.

Przedmiot. Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego przesyła Radzie prośbę X. Dzianottego¹⁴ zaniesioną o udzielenie mu Katedry Teologii Dogmatycznej. Uchwalono. Oświadczyć za pośrednictwem Rektora X. Dzianott, że gdy nowy konkurs do tej Katedry ogłoszonym być ma, proszący do właściwego Wydziału z żądaniem swym zgłosić się może.

Przedmiot. Senat Akademicki przedstawia potrzebę zaprowadzenia niektórych odmian w Urządzeniu wydanym przez Radę, o konkursach do katedr licealnych. Uchwalono. [s. 104] 1º. Że nie wiek 23 lat skończonych, lecz pełnoletniość prawem przepisana tj. Lat 21 dostateczną jest dla konkurrującego o katedrę licealną. 2º. Iż każden konkurrujący o katedrę licealną winien jest udowodnić, iż z chwalebnym postępem ukończył kurs nauk filozoficznych w Uniwersytecie, od czego na ten raz szczególnie uwalniają się kollaboratorowie przed ogłoszeniem niniejszej ustawy przy Liceum tutejszym pracujący.

Przedmiot. Profesorowie wyznaczeni z Uniwersytetu do egzaminowania uczniów licealnych przedstawiają, aby trwający dotąd zwyczaj zawieszania uczniów w nadgrodach i promocjach aż do rozpoczęcia nowego roku szkolnego był uchylonym. Uchwalono. Zostawić nadal i ten sam tryb postępowania w promocjach i nadgrodach, z tym dodatkiem, że Komisarz Rządowy, osoby od Wielkiej Rady i Senatu Akademickiego do egzaminów wyznaczone będą odtąd miały prawo być obecnymi przy kwalifikacji uczniów do promocji i nadgrody. O czym tak Rektorowie jak i osoby delegowane do egzaminów zawiadomionymi być mają.

Na czym posiedzenie ukończonym zostało.

[Podpisy] Wodzicki – prezes, Darowski – sekretarz Rady.

[hasła: Wielka Rada Uniwersytetu Jagiellońskiego, Senat Rządzący, Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, Senat Akademicki, Rada Rektorska, Komisja Organizacyjna, Wydział Teologiczny UJ, Katedra Teologii Dogmatycznej]

¹ Stanisław Wodzicki (1759–1843): prezes Senatu Rządzącego, polityk o przekonaniach ultrazachowawczych, wróg niezależności UJ, swoją polityką doprowadził do wydania przez rządy państw opiekuńczych Przepisów tymczasowych dla Uniwersytetu (1821), które uchylały liberalny Statut uczelni z 1818 r., zasadniczo

ograniczając jej autonomię; cieszył się poparciem Metternicha i Nowosilcowa; położył zasługi w dziedzinie botaniki, autor sześciotomowego dzieła „O hodowaniu, użytku, mnożeniu i poznawaniu drzew, krzewów, roślin i ziół” (1818–1828), J. Sondel, Słownik historii i tradycji Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, s. 1416–1417.

² Jan Paweł Woronicz (1757–1829): od 1789 kanonik katedralny kijowski, w 1794 czł. Komisji Porządkowej Księstwa Mazowieckiego, 1800 czł. Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie, 1805 kanonik warszawski, 1808 czł. Rady Stanu Księstwa Warszawskiego, 1816 biskup krakowski, 1828 arcybiskup warszawski i prymas Królestwa Polskiego, K.R. Prokop, Poczet biskupów krakowskich, Kraków 1999, s. 214–220.

³ Wojciech Linowski: senator WMK; podczas powstania kościuszkowskiego komisarz w Komisji Porządkowej Województwa Krakowskiego, w 1817 członek Komitetu dla ułożenia Statutu Urządzającego Zgromadzenia Polityczne, jego braćmi byli Aleksander (1759–1820), poseł, senator Królestwa Polskiego, działacz i pisarz polityczny; Ignacy, w 1794 pułkownik milicji województwa sandomierskiego, a także Rupert i Ksawery, Linowski Aleksander, [w:] PSB, t. 17,Wrocław 1972, s. 377–382 (A. Woltanowski, M. Złomska).

⁴ Feliks Grodzicki (ok. 1760–1838): w 1809 członek Tymczasowej Rady Administracyjnej w Krakowie, członek-asesor Komisji Organizacyjnej z ramienia Austrii, od 1815 dożywotni senator WMK, od 1821 komisarz rządowy UJ, poseł do Zgromadzenia Reprezentantów 1817–1818, 1821–1822, PSB t. VIII, Wrocław-Kraków-Warszawa 1959–1960 (J. Bieniarzówna); „Gazeta Krakowska” nr 98 z 7 XII 1817; nr 97 z 5 XII 1821.

⁵ Józef Nikorowicz (1753–1833): od 1815 prezes Sądu Apelacyjnego WMK; studia ukończył na Uniwersytecie Lwowskim, od 1793 prezes Sądu (Trybunału) Szlacheckiego w Tarnowie, od 1797 w Krakowie, członek Wielkiej Rady UJ, wybrany w 1827 na prezesa Senatu Rządzącego, urzędu nie objął, J.Wawel- Louis, Urywki z dziejów i życia mieszkańców Krakowa, red. J. Bieniarzówna, W. Bieńkowski, „Biblioteka Krakowska” nr 117, Kraków 1977, s. 170–171; K. Hoszowski Biografie ośmiu zgasłych członków Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, Kraków 1869, s. 37–42.

⁶ Adam Krzyżanowski (1785–1847): w l. 1807/08–1808/09 profesor nadzw. w Katedrze Prawa Wekslowego, 1809/10–1811/12 prof. Kodeksu Napoleona, kodeksu handlowego, prawa górniczego „tudzież praw na ostatnim sejmie ustanowionych”, 1812/13–1847 prof. w Katedrze Kodeksu Cywilnego i Handlowego; w l. 1814/15–1815/1816, 1826/27–1832/33 dziekan Wydziału Prawa; 1845/46–1846/47 Rektor UJ, od 1816 członek TNK, prowadził praktykę adwokacką, P. M. Żukowski, Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. 2: 1780–2012, red. D. Malec, Kraków 2014, s. 262–263; J. Sondel, op. cit., s. 725; PSB, t. XV, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970, s. 587–588 (J. Bieniarzówna).

⁷ Mikołaj Hoszowski (1778–1828): senator WMK, w 1809 czł. Centralnej Komisji Rządu Tymczasowego, od 1816 sędzia Sądu Apelacyjnego WMK, od 1816 członek Komitetu Prawodawczego, w l. 1817–1828 marszałek sejmowy, od 1816 członek TNK, w l. 1817/18, 1824/25–1827/28 zast. profesora w Katedrze Umiejętności Politycznych; 1818/19–1822/23 profesor tamże, w 1824 dziekan Wydziału Prawa UJ, P. M. Żukowski, op.cit., s. 189–190; PSB, t. X, s. 33–34 (C. Bąk).

⁸ Józef Markowski (1758–1829): profesor chemii i mineralogii UJ, kilkakrotny dziekan Wydziału Lekarskiego; od 1782 studiował nauki matematyczno-fizyczne i lekarskie, stypendysta Komisji Edukacji Narodowej, w okresie pobytu w Paryżu prywatny lekarz cesarzowej Józefiny, położył duże zasługi w zakresie dydaktyki chemii, zorganizował i wyposażył gabinet chemiczny, od 1817 wykładowca mineralogii; w 1818 Nowosilcow jako konserwator UJ powołał go na swojego zastępcę, w tym charakterze Markowski okazał się zausznikiem władz zaborczych, J. Sondel, op. cit., s. 820–821.

⁹ Józef Łańcucki (1756–1841): archiprezbiter Bazyliki Mariackiej w Krakowie, 1809 dyrektor Wydziału Teologicznego, 1818 zast. prof. w Katedrze Teologii Pastoralnej i Wymowy Kaznodziejskiej, członek Komisji Organizacyjnej opracowującej konstytucję WMK oraz Komitetu Akademickiego, 1816 czł. Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, 1835–1837 Rektor UJ, J. Sondel, op. cit., s. 780.

¹⁰ Feliks Słotwiński (1788–1863): w 1811 zast. prof. w Katedrze Prawa Natury, Publicznego, Narodów i Ekonomii Politycznej; 1812–1817 prof. tamże; 1817–1828, 1831–1833 prof. w Katedrze Prawa Natury i Kościelnego; 1833/34–1846/47 prof. prawa rzymskiego i kościelnego; 1848/49–1860 prof. w Katedrze

Prawa Kościelnego i Procedury Cywilnej; 1820/21–1822/23, 1833/34–1834/35, 1842/43, 1845/46–1847/48, 1850/51 dziekan Wydział Prawa, P. M. Żukowski, op. cit., s. 482–483; PSB, t. XXXIX, Warszawa–Kraków 1999–2000, s. 47–50 (B. Szlachta); Złota księga Wydziału Prawa i Administracji, red. J. Stelmach, W. Uruszczak, Kraków 2000, s. 127–134 (B. Szlachta); J. Sondel, op. cit., s. 1205.

¹¹Franciszek Kostecki (1758–1844): profesor patologii i praktyki lekarskiej Szkoły Głównej; od 1785 adiunkt chirurgii, 1788 doktor medycyny i chirurgii, uczestnik powstania kościuszkowskiego, dziekan Wydziału Lekarskiego 1809, 1814–1818, w l. 1826–1830 asesor Komitetu przy Kuratorii Generalnej Instytutów Naukowych, J. Sondel, op. cit., s. 692, 1446.

¹² Wincenty Darowski (1787–1862): dr praw UJ, od 1816 r. urzędnik WMK, w tym sekretarz generalny Senatu Rządzącego (do 1843), czł. Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, w l. 1846–1851 prezes Komitetu Gospodarczo-Rolniczego (późniejszego Towarzystwa Rolniczego Krakowskiego), zwolennik uwłaszczenia chłopów, PSB, t. IV, Kraków 1937, s. 443 (W. Sobociński).

¹³ Feliks Jaroński (1777–1827): profesor filozofii i teologii UJ; od 1809 zastępca profesora filozofii spekulatywnej, propagator myśli I. Kanta, autor trzytomowego dzieła „O filozofii” (Kraków 1812), wykładał też na Wydziale Teologicznym, J. Sondel, op. cit., s. 577–578.

¹⁴ Jan Chrzciciel Dzianott (Dzianotty): kanonik kapitulny krakowski, sędzia surogat przy Konsystorzu Generalnym Diecezji Krakowskiej, proboszcz kościoła św. Anny, Kalendarzyk polityczny Wolney i niepodległey Rzeczypospolitey Krakowskiey pod opieką Trzech Nayjaśniejszych i Najpotężnieyszych Monarchów zostaiącey na rok 1834, Kraków 1834, s. 44, 46.