Protokół dwudziestego trzeciego posiedzenia Wielkiej Rady Uniwersytetu Jagiellońskiego z dnia 20 listopada 1820 r.
Or. Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, sygn. S I 77, s. 66–69.
Edycja krytyczna: Mateusz Mataniak.

20 XI 1820

[s. 66]

Działo się na posiedzeniu Rady dnia 20 listopada 1820 r.

W obecności Jaśnie Wielmożnego prezesa Senatu i Rady1, X. biskupa krakowskiego Woronicza2, JW Nikorowicza prezesa Appellacyi3, JW senatora Grodzickiego4, JW Litwińskiego Rektora5, JWW Hoszowskiego6 i Markowskiego7 zastępców konserwatorów, tudzież sekretarza Rady8.

[s. 67] Przedmiot. P. Karkoszyński9 były profesor Liceum Krakowskiego prosi o przywrócenie siebie do posady nauczycielskiej i o konferowanie mu Katedry Mineralogii, Fizyki lub Astronomii. Uchwalono. Odesłać proszącego do postanowienia Rady zapadłego pod dn. 25 października rb. z dodatkiem, iż końcem bm. winien jest udowodnić czas w zawodzie nauczycielskim spędzony, ile że od 1 grudnia rb. pensja jego profesorska ustaje, a od tegoż dnia emerytalna rachować się będzie. O czym tak Rektor Uniwersytetu jak i Senat Rządzący końcem dania stosownych kasjerowi Uniwersytetu dyspozycji zawiadomionymi być mają.

Przedmiot. P. Tavernier10 mistrz fechtunku prosi o powiększenie pensji. Odpowiedzieć proszącemu, aby z żądaniem swym udał się do Senatu Akademickiego.

Przedmiot. Rektor UJ przedstawia żądanie p. Sapalskiego11 profesora matematyki wykreślnej, aby godziny lekcyów praktycznych budownictwa i mechaniki w dni niedzielne przez niego dawanych, z poobiednich na poranne zamienionymi być mogły. Odpowiedzieć Rektorowi Uniwersytetu Jagiellońskiego, iż żądanie p. Sapalskiego dlatego skutku swego otrzymać nie może, iż lekcje wspomniane przeznaczonymi są dla rzemieślników, którzy zajętymi będąc obowiązkami religijnymi w godzinach porannych nie mogliby z powodu tego uczęszczać na nie.

[s. 68] Przedmiot. P. Bogucki12 dozorca domów akademickich prosi o wynadgrodzenie za dozór Archiwum Akademickiego. Uchwalono. Oświadczyć p. Boguckiemu, aby z żądaniem swym udał się do Senatu Akademickiego, który projekt do budgetu z mocy Statutu układa.

Przedmiot. Rektor Uniwersytetu przedstawia żądanie p. Stachowicza13 metra rysunków w Szkole św. Barbary o uwolnienie go od dawania lekcyów kaligrafii lub też utrzymywania na swój koszt indywiduuma, które by lekcje te dawało. Uchwalono. Uwolnić p. Stachowicza od dalszego dawania lekcji kaligrafii, bądź przez siebie bądź przez podstawione ze swej strony osoby, a zarazem wezwać Wizytatora, aby przedstawił kandydata na nauczyciela kaligrafii do św. Barbary, który by tymczasownie z funduszu minerwaliów wynadgrodzenie rocznie w kwocie 300 złp pobierał.

Przedmiot. Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego przedstawia wyrok Komitetu Akademickiego i Zgromadzenia Profesorów Liceum św. Anny ferowany przeciw uczniom tegoż Liceum Głazowskiemu, Wądrzyńskiemu, Jasińskiemu i Rielowi, mocą którego ze szkół wyłączonymi zostali, tudzież przedstawia raport o ich konduicie i wyrok Trybunału I Instancji przeciw nim zapadły. Uchwalono. Rada zawieszając decyzją założonego przez wyłączonych ze szkół uczniów rekursu, a to w celu przekonania się, czyli w swej konduicie mogą się oni poprawić, i lubo uznaje, iż wyrok przeciw nim ferowany jako [s. 69] na ustawach szkolnych oparty i ścisłej sprawiedliwości, żadnej odmianie ulec by nie powinien, za łaską udziela im dozwolenie uczęszczania przez rb. na lekcje tych samych klas, w których roku poprzedniego zostawali, a jeżeli po ukończeniu kursu szkolnego profesorowie dadzą im świadectwo, iż konduitę swą poprawili, i obyczajnie równie jak i pilnie w naukach swych zachowywali się, na tedy Rada weźmie ich żądanie pod własną rozwagę i w miarę udowodnionej poprawy względem niniejszego rekursu postanowi. Postanowienie to ma być publikowanym uczniom tych klas, gdzie uczęszczać będą.

Przedmiot. Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego donosi o wyborze nowych członków do Komitetu Liceum nadzorującego, jako to PP. Markiewicza14, X. Kudrewicza 15, Szopowicza16, Hubego17 i Girtlera18, tudzież o wyborze p. Czermińskiego19 do Dozoru Szkół Początkowych. Ad acta do wiadomości.

Na czym posiedzenie ukończonym zostało.

[Podpisy] Wodzicki, Darowski – sekretarz Rady.

[hasła: Wielka Rada Uniwersytetu Jagiellońskiego, Senat Rządzący, Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, biskup krakowski, konserwator Uniwersytetu Jagiellońskiego, sekretarz Wielkiej Rady UJ, wizytator generalny, Archiwum UJ, szkoła fechtunku, Katedra Geometrii Wykreślnej, Liceum św. Anny, Gimnazjum św. Barbary]

1 Stanisław Wodzicki (1759–1843): prezes Senatu Rządzącego, polityk o przekonaniach ultrazachowawczych, wróg niezależności UJ, swoją polityką doprowadził do wydania przez rządy państw opiekuńczych Przepisów tymczasowych dla Uniwersytetu (1821), które uchylały liberalny Statut uczelni z 1818 r., zasadniczo ograniczając jej autonomię; cieszył się poparciem Metternicha i Nowosilcowa; położył zasługi w dziedzinie

a W oryginale: individuum.

botaniki, autor sześciotomowego dzieła „O hodowaniu, użytku, mnożeniu i poznawaniu drzew, krzewów, roślin i ziół” (1818–1828), J. Sondel, Słownik historii i tradycji Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, s. 1416–1417.

2 Jan Paweł Woronicz (1757–1829): od 1789 kanonik katedralny kijowski, w 1794 czł. Komisji Porządkowej Księstwa Mazowieckiego, 1800 czł. Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie, 1805 kanonik warszawski, 1808 czł. Rady Stanu Księstwa Warszawskiego, 1816 biskup krakowski, 1828 arcybiskup warszawski i prymas Królestwa Polskiego, K.R. Prokop, Poczet biskupów krakowskich, Kraków 1999, s. 214–220.

3 Józef Nikorowicz (1753–1833): od 1815 prezes Sądu Apelacyjnego WMK; studia ukończył na Uniwersytecie Lwowskim, od 1793 prezes Sądu (Trybunału) Szlacheckiego w Tarnowie, od 1797 w Krakowie, członek Wielkiej Rady UJ, wybrany w 1827 na prezesa Senatu Rządzącego, urzędu nie objął, J.Wawel- Louis, Urywki z dziejów i życia mieszkańców Krakowa, red. J. Bieniarzówna, W. Bieńkowski, „Biblioteka Krakowska” nr 117, Kraków 1977, s. 170–171; K. Hoszowski Biografie ośmiu zgasłych członków Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, Kraków 1869, s. 37–42.

4 Feliks Grodzicki (ok. 1760–1838): w 1809 członek Tymczasowej Rady Administracyjnej w Krakowie, członek-asesor Komisji Organizacyjnej z ramienia Austrii, od 1815 dożywotni senator WMK, od 1821 komisarz rządowy UJ, poseł do Zgromadzenia Reprezentantów 1817–1818, 1821–1822, PSB t. VIII, Wrocław-Kraków-Warszawa 1959–1960 (J. Bieniarzówna); „Gazeta Krakowska” nr 98 z 7 XII 1817; nr 97 z 5 XII 1821.

5 Walenty Litwiński (1778–1823): w l. 1801/02 profesor w Katedrze Prawa Natury i Narodów na Uniwersytecie Lwowskim, 1802–1811 suplent (zast. profesora) w Szkole Głównej Koronnej, 1811/12– 1822/23 prof. w Katedrze Praktyki Sądowej i Prawa Kryminalnego; 1810 dziekan Wydziału Prawa, 1814/15–1820/21 Rektor UJ, dbał o uzyskanie szerszej autonomii przez uczelnię; uczestnik prac Nadzwyczajnego Zgromadzenia Prawodawczego (7 I–3 III 1818), 1817/1818 poseł do Zgromadzenia Reprezentantów, 1815–1823 sędzia Sądu Apelacyjnego WMK, od 1815 prezes TNK, 1810 członek loży „Przesąd Zwyciężony”, J. Sondel, op. cit., s. 770–771; PSB, t. XVII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1972, s. 494–495 (R. Dutkowa); P. M. Żukowski, Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. 2: 1780–2012, red. D. Malec, Kraków 2014, s. 304–305; „Gazeta Krakowska” 1817, nr 98.

6 Mikołaj Hoszowski (1778–1828): senator WMK, w 1809 czł. Centralnej Komisji Rządu Tymczasowego, od 1816 sędzia Sądu Apelacyjnego WMK, od 1816 członek Komitetu Prawodawczego, w l. 1817–1828 marszałek sejmowy, od 1816 członek TNK, w l. 1817/18, 1824/25–1827/28 zast. profesora w Katedrze Umiejętności Politycznych; 1818/19–1822/23 profesor tamże, w 1824 dziekan Wydziału Prawa UJ, P. M. Żukowski, op.cit., s. 189–190; PSB, t. X, s. 33–34 (C. Bąk).

7 Józef Markowski (1758–1829): profesor chemii i mineralogii UJ, kilkakrotny dziekan Wydziału Lekarskiego; od 1782 studiował nauki matematyczno-fizyczne i lekarskie, stypendysta Komisji Edukacji Narodowej, w okresie pobytu w Paryżu prywatny lekarz cesarzowej Józefiny, położył duże zasługi w zakresie dydaktyki chemii, zorganizował i wyposażył gabinet chemiczny, od 1817 wykładowca mineralogii; w 1818 Nowosilcow jako konserwator UJ powołał go na swojego zastępcę, w tym charakterze Markowski okazał się zausznikiem władz zaborczych, J. Sondel, op. cit., s. 820–821.

8 Wincenty Darowski (1787–1862): dr praw UJ, od 1816 r. urzędnik WMK, w tym sekretarz generalny Senatu Rządzącego (do 1843), czł. Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, w l. 1846–1851 prezes Komitetu Gospodarczo-Rolniczego (późniejszego Towarzystwa Rolniczego Krakowskiego), zwolennik uwłaszczenia chłopów, PSB, t. IV, Kraków 1937, s. 443 (W. Sobociński).

9 Joachim Karkoszyński: profesor fizyki i arytmetyki w Liceum św. Anny (Kolegium Nowodworskiego), Kalendarzyk polityczny...na rok 1819, s. 58.

10 Aleksander Tavernier: nauczyciel fechtunku, Kalendarzyk polityczny... na rok 1819, s. 55.

11 Franciszek Sapalski (1791–1838): profesor matematyki Akademii Krakowskiej; od 1816 profesor w Katedrze Geometrii Wykreślnej, wykładał też matematykę i astronomię, czł. Towarzystwa Dobroczynności, Komitetu Budowy Kopca Kościuszki, jako senator bronił interesów UJ na forum Zgromadzenia

Reprezentantów, odsunięty od nauczania w 1831 w związku z poparciem udzielonym Powstaniu Listopadowemu, J. Sondel, op. cit., s. 1154.

12 Franciszek Bogucki: zastępca archiwariusza akademickiego oraz dozorca domów akademickich, Kalendarzyk polityczny...na rok 1819, s. 56.

13 Michał Stachowicz (1768–1825): malarz historyczny, autor licznych dzieł poświęconych tematyce uniwersyteckiej, J. Sondel, op. cit., s. 1233.

14 Roman Markiewicz (1772–1841): profesor fizyki, w l. 1820–1823 dwukrotny dziekan Wydziału Matematyczno-Fizycznego UJ, współtwórca „statutu karności” dla uczniów licealnych, od 1829 zastępca konserwatora UJ z ramienia Rosji, wykładał fizykę teoretyczną i eksperymentalną, w l. 1832–1838 prowadził kurs mechaniki dla rzemieślników, J. Sondel, op. cit., s. 819–820.

15 Florian Kudrewicz (1766–1834): 1802–1807 zast. prof. Pisma Świętego i języków orientalnych na Wydziale Teologicznym UJ, 1815–1831 profesor tamże, w l. 1808–1810, 1818–1821 dziekan Wydziału Teologicznego, J. Sondel, op. cit., s. 734–735.

16 Franciszek Szopowicz (1762–1839): profesor matematyki Uniwersytetu Krakowskiego, pedagog; od 1818 prof. w Katedrze Matematyki Elementarnej, 1831–1833 senator WMK, czł. TNK oraz Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk, Poczet sołtysów, wójtów, burmistrzów i prezydentów miasta Krakowa (1228 – 2010), red. B. Kasprzyk, Kraków 2010, s. 771; J. Sondel, op. cit., s. 1437; K. Mrozowska, Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1795 – 1850, [w:] Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1765 – 1850, t. 2, cz. I, red. K. Opałek, Kraków 1965 s. 107, 111.

17 Karol Hube (1769–1845): profesor matematyki, w l. 1833/34 i 1834/35 Rektor UJ; od 1815 profesor matematyki, wykładał też mechanikę niebios, geodezję, astronomię teoretyczną i praktyczną, w 1815 brał udział w opracowaniu Statutu UJ, od 1818 senator, od 1820 poseł na Zgromadzenie Reprezentantów, w którym bronił autonomii uczelni, J. Sondel, op. cit., s. 515.

18 Sebastian Girtler (1767–1833): profesor, dziekan Wydziału Lekarskiego, w l. 1821–1831 wielokrotny Rektor UJ, od 1809 profesor w Katedrze Medycyny Sądowej i Policji Lekarskiej, od 1815 zastepca profesora weterynarii, od 1816 profesor medycyny sądowej, policji lekarskiej i historii nauk lekarskich, w l. 1831–1833 senator WMK, J. Sondel, op. cit., s. 438.

19 Julian Romuald Czermiński (1773–1830): profesor historii, w l. 1816/17–1819/20, 1829/30, 1830/31 dziekan Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Krakowskiego; od 1805 nauczyciel języka francuskiego, 1811/12–1818/19 sekretarz Szkoły Głównej, czł. Dozoru Głównego Szkół Początkowych, od 1817 czł. Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, J. Sondel, op. cit., s. 263–264; Kalendarzyk polityczny... na rok 1819, s. 53.